نقد و ارزیابی وظیفه گرایی

مکتب وظیفه گرایی یکی از مکاتب اصلی مطرح در فلسفه ی اخلاق پزشکی است که می توان با بررسی و شناخت دقیق آن، راه حل­های بیش تری در مورد چالش­هایی که اخلاق پزشکی با آن روبه­رو است، به دست آورد. در فلسفه ی اخلاق، وظیفه­گرایی به آن دسته از نظریاتی اطلاق می شود که مطابق آن ها ملاک درستی و نادرستی عمل، قطع نظر از میزان سود و به طور کلی نتایج و پیامدهای آن منوط به خود عمل و ویژگی های آن است؛ به عبارت دیگر، وظیفه­گرایان معتقدند که انجام افعال اخلاقی، قطع نظر از نتایجی که به بار می آورند، برای انسان الزامی است و این الزام در خود افعال قرار دارد و نه این که مترتب بر فعل و مؤخر از آن باشد (مانند غایت گرایی). غایت­گرا همواره به نتایج فعل خویش و وظیفه گرا همواره به وظیفه­ی خود می­اندیشد. در این مقاله برآنیم تا با نظر اجمالی بر وظیفه­گرایی و دو شاخه­ی اصلی آن، وظیفه­گرایی عمل­نگر و وظیفه­گرایی قاعده­نگر، به نقد و ارزیابی آن ها بپردازیم. در فلسفه ی اخلاق، به طور کلی، نظریات وظیفه­گرایانه به مراتب کم تر از نظریات غایت­گرایانه مورد انتقاد قرار گرفته­اند، چرا که نقد این گونه نظریات دشوارتر از نقد نظریات غایت­گرایانه است.